Ta dość skomplikowana nazwa dotyczy działu pedagogiki specjalnej zajmującego się wychowaniem i nauczaniem osób z niepełnosprawnością intelektualną. W dzisiejszych czasach takie osoby nie są już pozostawione samym sobie, jak to bywało dawniej.
Słowo oligofrenopedagogika ma grecką etymologię (oligos – pomniejszenie, phren– umysł, obniżona sprawność umysłowa). Oligofrenią nazywamy wrodzoną lub istniejącą od wczesnych lat dziecięcych obniżoną zdolność do rozwoju intelektualnego. Podmiotem oligofrenopedagogiki jest zawsze pacjent, zaś przedmiotem – jego rewalidacja, która obejmuje wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia społecznego.
Uznaje się, że osoba niepełnosprawna intelektualnie to taka, której iloraz inteligencji nie przekracza 70. Wyróżnia się cztery poziomy niepełnosprawności intelektualnej: niepełnosprawność w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim.
Autyzm a niepełnosprawność intelektualna – osoby autystyczne nie są niepełnosprawne intelektualnie, te zaburzenia mogą, ale nie muszą współwystępować. Niepełnosprawnością intelektualną dotknięte są często osoby autystyczne, u których występuje głęboki poziom zaburzeń. Dlatego tego rodzaju sytuację nazywa się niepełnosprawnością sprzężoną.
Należy podkreślić, że dzieci niepełnosprawne intelektualnie również mają prawo do wszechstronnego rozwoju, oczywiście na miarę swoich możliwości. Powinny również móc zdobywać umiejętności w zakresie adaptacji społecznych. Oczywistym jest, że należy pacjentów otaczać szczególną opieką, uwzględniając warunki życia i stan ich zdrowia.
W tym obszarze pedagogiki terapeuci prowadzą zajęcia z pacjentami, rozwijając w nich przede wszystkim następujące obszary: kontakty z innymi ludźmi, obsługiwanie się urządzeniami użyteczności publicznej i racjonalne korzystanie z nich, gospodarowanie środkami finansowymi, właściwe wykorzystanie wolnego czasu. Ważne jest, aby terapię rozpocząć jak najwcześniej. Wtedy może ona dać wymierne efekty. Oczywiście, nie sposób wyeliminować całkowicie zaburzeń, ale można je minimalizować.
Potrzeby osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz ich możliwości są bardzo zróżnicowane. Oligofrenopedagogika zajmuje się kompleksową pomocą takim osobom. Jednym z jej głównych zadań jest wspieranie procesu nabywania wiedzy przez pacjentów. Nauczanie takich osób odbywa się zgodnie z opinią o potrzebie kształcenia specjalnego. W takiej opinii zawarta jest dokładna diagnoza oraz zalecenia co do pracy z osobą niepełnosprawną. Poza nauczaniem, zadaniem oligofrenopedagogiki jest również rewalidacja. Polega ona na prowadzeniu działań usprawniających obniżone funkcje. Podczas takich zajęć uzmysławia się osobom niepełnosprawnym ich mocne strony, motywując jednocześnie do rozwoju w tym kierunku.
To, że ktoś jest niepełnosprawny intelektualnie nie oznacza bowiem, że nie może podjąć żadnej pracy. Szczególnie w dzisiejszych czasach istnieje coraz więcej propozycji dla takich osób. Ludzie, u których stwierdzononiepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim czy umiarkowanym mogą świetnie sprawdzać się w pracy na roli, czy np. w pracach związanych z mechaniką samochodową.Z powodzeniem mogą odnaleźć się również w gastronomii np. jako obsługa cateringowa czy pomoc kelnera, w pralni, w ogrodnictwie, można powierzyć im także porządkowanie dokumentów w biurach czy ich kserowanie, wykładanie towaru w sklepach itd.W warsztatach pracy chronionej mogą znaleźć swoje miejsce osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności intelektualnej. Takie osoby przeważnie są sumiennymi pracownikami, cieszą się z tego, że pracują, gdyż czują się potrzebne.
Życie osób z niepełnosprawnością intelektualną nie należy do łatwych. Takie osoby mają często problemy z radzeniem sobie z emocjami, łatwo wybuchają złością, lub odwrotnie, są apatyczne. Tego rodzaju zachowania mogą powodować trudności w relacjach z innymi ludźmi. Jednym z zadań oligofrenoterapii prowadzonej przez wykwalifikowanych specjalistów jest właśnie możliwe dostosowanie zachowania osoby niepełnosprawnej do norm społecznych. W tej terapii ważna jest również praca nad samooceną. Często jest ona zaniżona, ze względu na nieprzyjazne reakcje otoczenia, ale bywa też zawyżona – niekiedy na skutek infantylnego traktowania.
Wiadomo dziś, że iloraz inteligencji w ciągu trwania życia człowieka zmienia się. Dotyczy to także osób z niepełnosprawnością intelektualną. Obserwacje wykazały, że odpowiednio dobrana terapia pozwala poprawić poziom umysłowy osób z tym rodzajem niepełnosprawności. Wczesna stymulacja, wspomaganie rozwoju dzieci i specjalna pomoc pedagogiczna, a także zauważanie ich rzeczywistych potrzeb sprawiają, że można dostrzec możliwości, które w takich osobach drzemią. Istotą oligofrenopedagogiki jest dostrzeżenie w osobie niepełnosprawnej intelektualnie człowieka, który też ma marzenia, ambicje, zdolności, pomimo swoich ułomności czy zaburzeń. W pracy terapeutycznej jest to kwestia najważniejsza.
Opracował: Paweł Skibniewski
Photo by Shitota Yuri on Unsplash
Dodaj komentarz