W naszej pracy z dziećmi wychodzimy z założenia, że w terapii logopedycznej obok
rozwoju mowy bardzo istotna jest nauka komunikacji. Nie zawsze mamy pewność, czy
dzieci niemówiące nauczą się mowy na takim poziomie, który umożliwi im funkcjonalną
komunikację. Posiadamy natomiast wiedzę i narzędzia do tego, by jak najwcześniej
mogły zacząć komunikować się w dostępny dla siebie sposób.
Dla kogo AAC? Jest to pomoc dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych, zarówno tych, którzy
w ogóle nie mówią, jak i tych, u których mowa nie rozwinęła się na tyle, aby mogła
służyć komunikacji z otoczeniem.
Co daje AAC? Osoba niemówiąca może realizować codzienne potrzeby komunikacyjne,
w przypadku dzieci, wprowadzenie komunikacji wspomagającej redukuje liczbę
trudnych zachowań, gdyż dziecko wreszcie może poinformować, co mu się nie podoba,
wyrazić swoje potrzeby; rozwija się rozumienie, słownik; następuje poprawa w zakresie
umiejętności społecznych i wiele innych…
Działamy dwutorowo – wprowadzenie komunikacji wspomagającej nie hamuje rozwoju
mowy, a wręcz przeciwnie – z naszego doświadczenia wynika, że wpływa pozytywnie na
jej rozwój. Wprowadzając narzędzie do komunikacji wspomagającej, równocześnie
pracujemy nad rozwojem mowy werbalnej.
W terapii wykorzystujemy następujące metody i narzędzia:
PECS (The Picture Exchange Communication System) – to system komunikowania się
poprzez wymianę obrazkową. Osoba wykorzystująca tę metodę, uczy się
spontanicznego wyrażania swoich potrzeb za pomocą symboli zamieszczonych w
książce komunikacyjnej. Założenia metody bazują na stosowanej analizie zachowania.
Rozwijanie komunikacji za pomocą PECS idzie w parze z budowaniem umiejętności w
obszarze językowym (rozwija słownik, rozumienie, uczy budowania wypowiedzi). Praca
z systemem PECS przebiega w 6 fazach – począwszy od nauki wymiany obrazka za
pożądane aktywności lub przedmioty, poprzez naukę różnicowania i wyboru po
budowanie zdań. Metoda dobrze sprawdza się w pracy z dziećmi autystycznymi, gdyż
nie wymaga umiejętności naśladowania oraz nawiązywania kontaktu wzrokowego.
MÓWIK – jest to program przeznaczony na smartfony i tablety z ekranami dotykowymi,
umożliwia porozumiewanie się osób, które z różnych powodów nie mogą w pełni
komunikować się z otoczeniem. Działanie jest proste – użytkownik wybiera symbole
widoczne na ekranie, a urządzenie wypowiada głośno wskazane słowa. Program ma
wgrany pakiet podstawowych symboli, ale daje możliwość poszerzania słownika o
wybrane obrazki lub zdjęcia. Jest to taka nowoczesna wersja książki komunikacyjnej.
KOMUNIKATORY – to urządzenia, na które można nagrać i odtwarzać komunikaty
poprzez naciśnięcie przycisku. Ze względu na duży rozmiar przycisków, są szczególnie
pomocne w komunikacji osobom z niepełnosprawnością ruchową, zaburzeniami
widzenia, czy niepełnosprawnością intelektualną. Dzięki temu urządzeniu dziecko może
wyrażać swoje potrzeby, być aktywnym uczestnikiem komunikacji, urządzenia
umożliwiają też zweryfikowanie wiedzy; komunikator z dwoma przyciskami daje
możliwość wyboru.
MAKATON – to system gestów i symboli graficznych. Gesty są formami
wspomagającymi słowne porozumiewanie się (są stosowane równocześnie z mową).
Dobrze sprawdzają się u dzieci, które naśladują motorykę, np. małe dzieci z Zespołem
Downa, u których gesty często w sposób naturalny przechodzą w mowę czynną.
Opracowała: Ilona Cebula-Jędrak
